بررسی ابعاد توسعه در ایران
با استفاده از طراحی شاخص های ترکیبی: CIs
دکتر علی محمدی‌پور
مقاله حاضر طی سالهای 1398 و 1399 تهیه گردیده و برای داوری به فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی (با ضریب تاثیر 1/50و درجه Q1) ارسال گردیده که بعد از اعمال اصلاحات داوران محترم، در مورخه 1400/06/28مورد پذیرش نهایی قرار گرفت و از آن تاریخ به صورت الکترونیکی در سایت رسمی فصلنامه - قسمت مقالات آماده انتشار، قابل مشاهده می باشد. همچنین مقرر گردیده بعد از صفحه آرایی در شماره 48، سال دوازدهم، پائیز 1401 در همین فصلنامه به چاپ برسد.
چکیده:
مطالعه حاضر به دنبال بررسی عملکرد شاخصهای کلان اقتصاد ایران طی برنامه های ششگانه توسعه اقتصادی بوده تا بتواند دستاوردهای حاصل از برنامه ها را مقایسه و رتبه بندی نماید. بر مبنای بازنگری اساسی در گزارش توسعه انسانی 2010 سازمان ملل متحد(تا 2019) و دستورالعمل های تولید شاخص های ترکیبی کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا (2019)، رویکرد بکارگیری شاخص های ترکیبی (با طراحی 6 بُعد از توسعه در قالب 24 متغیر از منابع داخلی و خارجی)، استفاده شده است. نتایج مطالعه بیان میدارد برنامه های اول تا چهارم در مسیر بهبود قرار داشته اند، ولیکن تشدید تحریم های همه جانبه آمریکا و در راستای جنگ ارزی علیه ایران، وقوع تحریم بانک مرکزی و تحریم خرید نفت از ایران در بهمن 1390(سال اول برنامه پنجم)، باعث کاهش چشمگیر شاخص ملی توسعه اقتصادی-اجتماعی در سال 1391 گردیده، بطوریکه میانگین این شاخص برای برنامه پنجم از متوسط برنامه اول، نیز کمتر شده است. مدیریت شرایط تحریم ها و پیاده سازی منسجم استراتژی اقتصاد مقاومتی طی اوایل برنامه ششم باعث تقویت شاخص مذکور گردیده ولیکن مدیریت بحران کرونا می تواند جایگاه واقعی تر برنامه ششم را مشخص نماید. مطابق نتایج تحلیل حساسیت، برنامه های چهارم و سوم بعنوان موفق ترین برنامه های توسعه ای و همچنین برنامه های پنجم و اول با ضعیف ترین عملکرد، متمایز گردیده اند.
کلیدواژه‌ها: شاخص های ترکیبی، برنامه های توسعه اقتصادی اجتماعی فرهنگی، شاخص ملی اقتصادی اجتماعی توسعه، اقتصاد مقاومتی و بحران کرونا.
طبقه‌بندی JEL : O20، C43، O11.