بررسی آثار یارانه انرژی بر تحقق توسعه پایدار با استفاده از مدلهای تصمیم گیری چند معیاره MADM و رویکردهای ارزیابی TOPSIS و VIKOR
مطالعه موردی کشورهای: ایران، چین، هندوستان، عربستان، روسیه، آلمان، آمریکا و ژاپن
دکتر علی محمدی‌پور
مطالعه مبانی نظری، گردآوری اطلاعات و نگارش مقاله طی سالهای 1399 و 1400 صورت پذیرفته و سپس مقاله برای طی مراحل داوری به فصلنامه پژوهشهای اقتصادی-رشد و توسعه پایدار (مورد تایید وزارتین در ایران) با ضریب تاثیر 381/0 و درجه Q1 ارسال گردید که نهایتاً بعد از اعمال اصلاحات مورد نظر هیئت داوران، مقاله در مورخه 04/12/1400 مورد پذیرش رسمی قرار گرفت. هم اکنون نسخه نهایی مقاله برای چاپ در شماره 4، سال بیست و دوم، زمستان 1401، در لیست آماده برای چاپ قرار گرفته است. (در حال صحافی و صفحه آرایی)
چکیده:
با عنایت به سیاستگذاری بینالمللی از سال 2015 مبنی بر حرکت در مسیر توسعه پایدار و بنا به تضاد پرداخت یارانه انرژی با SDG (اهداف توسعه پایدار)، مطالعه حاضر به بررسی آثار پرداخت یارانه بر تحقق توسعه پایدار در کشورهای منتخب میپردازد. به این منظور با طراحی و ساخت شاخص ترکیبی توسعه پایدار، عملکرد 5 کشور اول جهان بلحاظ پرداخت بیشترین یارانه انرژی، با اقتصادهای بزرگ جهان از حیث بالاترین میزان GDP (عمدتاً بدون پرداخت یارانه انرژی) مورد ارزیابی قرار گرفته است. شاخص ترکیبی هدف بر اساس طراحی مدلهای تصمیمگیری چند معیاره و استفاده از رویکردهای هفتگانه: Z-Score، Max-Min، McGranahan، EJ-Scoring، Guttman، TOPSIS و VIKOR در بازه زمانی 2020-1990 محاسبه و نتایج حاصله در سطوح ایستا و پویا مقایسه گردیدهاند. رتبهبندی کشورها در سطح پویا، ضمن رفع ایرادات موجود در سطح ایستا، بیانگر ارتباط منفی قوی بین پرداخت یارانه انرژی و تحقق توسعه پایدار میباشد. همچنین نتایج نشاندهنده اوضاع نامطلوب ایران در پرداخت یارانه انرژی (رتبه اول جهان) و تحقق توسعه پایدار (رتبه آخر بین کشورهای مورد بررسی) بوده؛ در مقابل آلمان بدون پرداخت یارانه انرژی، رتبه اول مطالعه را کسب نمود. نهایتاً نتایج آنالیز حساسیت بیانگر سهم بالای شاخص امید به زندگی، درآمد سرانه و شاخص آموزش در شاخص ترکیبی هدف میباشد.
کلیدواژه‌ها: مدل های تصمیم گیری چند معیاره (MADM)، یارانه انرژی، توسعه پایدار، رویکرد TOPSIS و رویکرد VIKOR.
طبقه‌بندی JEL : Q56، C61، F53.